0:0:0.0 --> 0:0:5.50
Ali Osman Öncel
Evet arkadaşlar ses kontrolü yapalım, geliyor mu? Ses? Evet ses de bir sorun
yok.
0:0:6.740 --> 0:0:7.560
Melissa Rahadatulaisy Triananda
Görüyor hocam.
0:0:8.140 --> 0:0:13.590
Ali Osman Öncel
Tamam, bunu yükledik iyi yüklemiştim. Mk buradan daha iyi oluyor diye belki de.
0:0:15.710 --> 0:0:18.850
Ali Osman Öncel
Yani bir sorun olur olmaz diye.
0:0:20.410 --> 0:0:22.520
Ali Osman Öncel
Iyi görüyorum bakıyım ben bunu.
0:0:36.600 --> 0:0:38.200
Ali Osman Öncel
Hiçbirisi yarımda da.
0:0:39.930 --> 0:0:41.510
Ali Osman Öncel
Açılmış durumda.
0:0:46.600 --> 0:0:50.240
Ali Osman Öncel
Evet, belki bilgisayardan mı yapmak lazım? Daha iyi onu bilemedim.
0:0:52.500 --> 0:0:54.250
Ali Osman Öncel
Evet belki siyasetçi açıldı.
0:0:55.710 --> 0:1:0.940
Ali Osman Öncel
Öğret bu şekilde buradan devam edebiliriz gibime geliyor.
0:1:7.10 --> 0:1:8.710
Ali Osman Öncel
Kötü yapmamız gereken.
0:1:9.920 --> 0:1:11.360
Ali Osman Öncel
Kaydı başlatmak.
0:1:16.110 --> 0:1:17.210
Ali Osman Öncel
11, 30.
0:1:18.980 --> 0:1:20.100
Ali Osman Öncel
Baş bulsun.
0:1:29.760 --> 0:1:54.70
Ali Osman Öncel
Evet değerli artışları hepiniz hoş geldiniz diyorum. Elastik dalga yayınımı
derseniz bu hafta dördüncüsünü yapıyoruz. Her hafta ilerlemeye çalışıyoruz ve
bir konu olarak bu çalışmaların ilaveleri yaparak haftalık ilerlemeleri
güncellemeye çalışıyoruz. Tabii ki uzaktan eğitimin sorunları var sizler.
0:1:55.190 --> 0:2:16.850
Ali Osman Öncel
Uzaktan eğitime katılmadı. Zorluk yaşayabilirsiniz. Bunun için iyi bir internet
kapasitesi, iyi bir önünüzde açık ekranı geniş en azından bir laptop bilgisayar
olması gerekiyor. Şayet telefondan katılıyorsanız bu görselleri görme imkanınız
yok. Görsel görme kapasiteniz.
0:2:17.570 --> 0:2:24.500
Ali Osman Öncel
Cep telefonu ekranıyla sınırlıysa anlama durumunuz da biraz zor olacaktır.
0:2:25.240 --> 0:2:32.760
Ali Osman Öncel
Tabii kamera açma durumu olmadığı için bu dersi katıldığımız durumda.
0:2:33.400 --> 0:2:37.880
Ali Osman Öncel
Vücut dilinizi görerek anlayıp anlamadığınızı benim arada.
0:2:38.530 --> 0:2:39.580
Ali Osman Öncel
Mete durumumda yok.
0:2:40.190 --> 0:2:47.650
Ali Osman Öncel
Ortamda zaman zaman gürültüler olabiliyor. O nedenle de tabii ki bu dersin
yapılmasından.
0:2:48.460 --> 0:2:55.280
Ali Osman Öncel
Uzaktan yapılmasında sıkıntılar yanında dersin kayıt altına alınması gibi
önemli.
0:2:55.970 --> 0:2:57.730
Ali Osman Öncel
Avantajları da var.
0:2:59.150 --> 0:3:23.390
Ali Osman Öncel
Evet, şimdi baktığımız zaman tabii ki elastik dalgalar niye önemli yerin içini
yeryüzüne herhangi bir noktayı biz sen ne yapıyoruz? Depremde açığa çıkan
elastik dalgaların takip edilmesi, bu elastik dalgaların analiz edilmesiyle ne
yapabiliyoruz anlayabiliyoruz. Tabii ki amacımız deprem ve dalgalarını.
0:3:24.520 --> 0:3:55.20
Ali Osman Öncel
Temelde anlatmak değil, elastik dalga kavramından ne anlıyoruz? Onunla ilgili
temel bilgiler vermek ama bunu verirken de deprem bilimi sismoloji inin
sağlamış olduğu verileri de kullanmak. Çünkü şu an fizik mühendisliği bölümünde
öğrenci olmanızdan kaynaklı olarak özellikle vergisel anlamda deprem bilimi ve
sismoloji kaynaklı olarak bu dersi.
0:3:55.580 --> 0:4:4.890
Ali Osman Öncel
Sürdürmeye devam ediyoruz. Şimdi baktığımızda bu tabii ki geçen hafta üzerinde
durduğumuz bir poster.
0:4:5.860 --> 0:4:36.960
Ali Osman Öncel
Bu posteri özellikle hepinizin anlatmasını istiyorum. Ben bu posteri geçen
haftaki derste adım adım ne yaptık? Anlattık. Her bir adımda her bir şeklin ne
anlama geldiğini ne yaptık. Teker teker açıkladık. Demek ki sizlerden bu
mostar'da verilen bilgileri geçen hafta verilen ve kapsamlı olarak adım adım
açıklanan detaylar ışığında.
0:4:37.100 --> 0:4:46.860
Ali Osman Öncel
Bu posteri anlat dediğim zaman da çok rahat anlatabilmemiz lazım. Şayet bu
derse gelmeden önce geçen haftaki derse baktığınız.
0:4:48.880 --> 0:4:54.220
Ali Osman Öncel
Bakma durumu olduysa çok rahat bu posterde ne anlatılıyor, neler veriliyor?
0:4:54.820 --> 0:4:56.180
Ali Osman Öncel
Çok.
0:4:56.650 --> 0:4:59.460
Ali Osman Öncel
Kapsamlı olmasa da özet olarak anlatmanız.
0:5:0.280 --> 0:5:30.450
Ali Osman Öncel
Gerekir şimdi baktığımızda demek ki bir posteriyle ilgili bilgiler burada.
Postane türkçesini de görüyorsunuz. Kapak resmine yerleştirdim. Öğrencilerim
islam üniversitesi'nde bu posteri türkçeleştirme işlerdi. Demek ki süs
monarşiyle dünyanın ne yapabiliyoruz? Keşfini yapabiliyoruz. Dünyaların keşfini
de yapabiliyoruz işte. Ay mars gibi gezegenlerde sismoloji ekipmanlarıyla.
0:5:30.840 --> 0:5:58.150
Ali Osman Öncel
Oradaki elastik dalgaları kaydetme durumumuzda ne yapıyoruz? Yerin gezegenlerde
yer merkezine kadar yapıların açığa çıkartılması araştırılması konusunda önemli
veriler sağlanıyor ve nasıl sağlanıyor işte bu poster bunu anlatıyordu. Bununla
ilgili olarak tabii ki bir sonraki hafta sizden ikişer dakikalık sunum
isteyeceğim. Nasıl sağlanıyor?
0:5:59.120 --> 0:6:8.750
Ali Osman Öncel
Ile ilgili olarak geçenler detaylarını vermiştik. Bununla ilgili olarak sizden
2 dakikalık gelecek hafta için sunum isteyeceğim.
0:6:10.140 --> 0:6:20.970
Ali Osman Öncel
Evet baktığımızda demek ki geçen haftaki dersin notları adım adım bakın 12
adımda ne yaptık? Bu posterin ana başlıklarını anlattık.
0:6:21.750 --> 0:6:29.440
Ali Osman Öncel
Tabii ki burada nedir? Deprem meydana geldiği zaman buradaki deprem ne oluyor,
kaynak oluyor.
0:6:30.140 --> 0:6:33.830
Ali Osman Öncel
Bu kaynaktan yayılan elastik dalgalar.
0:6:34.940 --> 0:6:48.310
Ali Osman Öncel
Yar yüzünde olağanüstü istasyonlar tarafından yakalanıyor. Tabii ki yeryüzünü
istasyon yoksa yakın hiçbir şeyde olmayacak demektir bu nedenle.
0:6:48.750 --> 0:7:3.570
Ali Osman Öncel
Deprem enerjisinden faydalanmak amaçlı olarak yani yüzünün her bir noktasına ne
kadar çok sayıda deprem istasyonları, kayıt istasyonları yerleştirilecek, ne yapabiliriz
istasyon olmuş olduğu.
0:7:4.580 --> 0:7:19.220
Ali Osman Öncel
Yerden depremin olduğu yere kadar geçen dalgalar yakalayabiliriz. Tabii ki bu
bize neyi veriyor? 2 tane veri veriyor, bir defa yüzeyden neyi biliyoruz?
0:7:19.850 --> 0:7:21.390
Ali Osman Öncel
Mesafeyi biliyoruz.
0:7:22.90 --> 0:7:30.610
Ali Osman Öncel
Bir de bu mesafeyi katetmek için geçen süreyi biliyoruz. Demek ki mesafe burada
yol.
0:7:31.620 --> 0:7:38.830
Ali Osman Öncel
Bir de zaman var. Yol ve zamanı bildiğimiz zaman bakın burada yatay eksen.
0:7:40.710 --> 0:7:56.120
Ali Osman Öncel
80 neyi veriyor, zamanı veriyor. Tekzen de yolu veriyor. Yol ve zamanı
bildiğimiz zaman neyi bulabiliyoruz, hızı bulabiliriz. Demek ki yerin hız
yapısını çıkartabiliriz zaten jeofizik de en temel veri.
0:7:56.220 --> 0:8:28.120
Ali Osman Öncel
Erdem ve parametrelerden biri de hız yapısını araştırmak demek. Hız yapısını
araştırmamız için ne gerekiyor? Bir mesafe 2 zaman bakın mesafeler tabii ki
istasyona göre değişiyor. Bu daha uzak bir istasyon. Demek ki depremin olduğu
yer buradaysa işte görüyorsunuz. Demek ki deprem burada meydana geldikten sonra
bakın her yerde yayılıyor. Deprem ve buradaki istasyona ulaşıyor.
0:8:28.220 --> 0:8:47.860
Ali Osman Öncel
Bulaştığı zamanı ne yapabiliyoruz? Depremin burada başladığı zamanı biliyoruz.
E buraya vardığı zaman da biliyoruz. Ikisinin arasındaki fark bize neyi veriyor
seyahat zamanı veriyor, seyahat zamanı veriyor. Tabii ki depremin katetmiş
olduğu yolu da biliyoruz. Bakın depremin katetmiş olduğu yolda.
0:8:48.770 --> 0:8:52.580
Ali Osman Öncel
Ne yapılabiliyor, yüzeyden ne yapabiliyoruz? Ölçüde biliyoruz yolu.
0:8:53.990 --> 0:9:12.910
Ali Osman Öncel
Ölçebiliriz demek ki yol ve zaman bilgisi olduğu zaman depremin merkezinden
olmuş olduğu merkezden istasyonun kurumuş olduğu merkeze kadar malzemenin hız
yapısını ne yapabiliyoruz tespit edebiliyoruz.
0:9:14.780 --> 0:9:18.970
Ali Osman Öncel
Mesela tabii ki buradaki ös.
0:9:19.70 --> 0:9:19.870
Ali Osman Öncel
Özellikle.
0:9:22.50 --> 0:9:39.340
Ali Osman Öncel
Yol boyunca eğrinin değişiminin özellikle küre eğitimsel olması değe
gösteriyor. Yada içinin homojen olmadığını gösteriyor, içi homojen olsaydı ne
olacaktı? Bunlar dümdüz çizgi olarak.
0:9:40.390 --> 0:10:11.730
Ali Osman Öncel
Direkt olarak gelecekti fakat yerin içindeki malzeme yoğunluğu homojen olmadığı
için demek ki bu yayılım comet grisi şey repack dediğimiz yani elastik
dalgaların yayınım geometrisi eğrisel olarak değişiyor. Tabii ki burada belli
bir yerde de görüldüğü üzere dış çekirdek ve iç çekirdek var. Bazı yerlerde bu.
0:10:11.820 --> 0:10:26.350
Ali Osman Öncel
Sinyaller kayboluyor. Bakın bu arada istasyon olmasına rağmen buraya ulaşan
veri olmuyor. Çünkü burada farklı bir yapıya geçiyoruz bu yapının.
0:10:27.230 --> 0:10:57.370
Ali Osman Öncel
Özellikle dış çekirdekteki deki yapının görüldüğü üzere manto ordaki yapıdan
farkı ne? Buradaki yapı biraz daha nedir? Sıvı olduğu için sıcaklığa bağlı
olarak buradaki malzeme yapısı sıvı olduğu için böyle düğün üzere burada
dalgalar yayınlamıyor ve bu arada veri eksikliği meydana geliyor.
0:10:57.490 --> 0:11:15.780
Ali Osman Öncel
Ve bu araya da biz ne diyoruz işte verinin baskılandığı gölge sonu olarak bu
alan ne yapılıyor belirleniyor. Tabii ki deprem burda olduğu zaman görgöz onu
burada. Tabii ki deprem burada olsaydı görgöz onur gene farklı olarak farklı
alanda olabilecektir.
0:11:16.590 --> 0:11:23.380
Ali Osman Öncel
Şimdi demek ki benim gölgesi sonunda verilerim selassie dalga beyinlerimizi
kayıt edemiyoruz.
0:11:24.970 --> 0:11:54.450
Ali Osman Öncel
Tabii ki görüldüğü üzere mesela buradan başta yanda dalga özellikle ne yapıyor?
Önce bir katı malzeme içerisinde yayılıyor. Daha sonra sıvı bir malzeme
içerisinde yayılıyor. Daha sonra tekrar katıl içerisi bir malzeme katı fiziksel
açıdan katı olan bir malzeme içerisinde geliyor ve tekrar sıvı içerisinde bir
malzeme içerisine girip tekrar katı.
0:11:54.550 --> 0:12:29.470
Ali Osman Öncel
Içerisinde bir malzeme içerisinde yayılıyor. Tabii ki burada istasyonumuz
olduğu için tüm bu fiziksel değişimleri bizler ne yapıyoruz? Elastik dalga
geldik, değişimlerinden ölçebiliriz ve bu şekilde de hızın zellikle katı,
fiziksel açıdan katı olduğu yerde yükseldi. Sıvı olduğu yerde düştü. Tekrar
katıl olan yerde yükseldiği ve sıvı olan yerde düştü ve tekrar katı malzeme
geldi. Yükselmesinden hareketle hız süresini yükselmesinden hareketle dalga
genliğinin değişiminden.
0:12:29.910 --> 0:12:41.300
Ali Osman Öncel
Harekette ne yapabiliyoruz? Yerin iç yapısını elastik dalgaların analizi
üzerinden keşfe edebiliyoruz. Bu tabii ki yerin iç yapısının bilinmesi.
0:12:41.900 --> 0:12:50.70
Ali Osman Öncel
E çok eski değil, işte 100 yıl öncesine kadar yerin içini bizse karanlık olarak
görüyorduk ama görüldüğü üzere yerin içine.
0:12:50.880 --> 0:12:58.720
Ali Osman Öncel
Görsellik de deprem verilerinin modern sismolojik aygıtlarla modern sismoloji.
0:12:58.820 --> 0:12:59.450
Ali Osman Öncel
50.
0:13:0.260 --> 0:13:1.800
Ali Osman Öncel
Gelişmesi ve.
0:13:3.540 --> 0:13:17.440
Ali Osman Öncel
Sismometre cihazlarını yeryüzüne yerleştirilmesi sonucunda elastik dalgaları
kaydedilmesi ve analizi ile birlikte ne yaptık? Biz yerin içine aslında
gerçekten.
0:13:17.880 --> 0:13:48.890
Ali Osman Öncel
Farklı olduğunu, işte bir iç çekirdeği olduğunu, katı bir dış çekirdeği
olduğunu, sıvı ve onun üstünde de görüldüğü üzere astenosfer ve litosfer Erden
oluşan katı kısmen katı bir manto yapısından oluştuğunu ne yaptık? Keşke
edebildik ve bunlar son 100 yılda olan gelişmeler. Demek ki bizim yaşamış
olduğumuz bu dönemde depremler bir felaket değil.
0:13:49.590 --> 0:13:52.280
Ali Osman Öncel
Aslında yerin için.
0:13:52.380 --> 0:14:25.230
Ali Osman Öncel
Çindeki bilemediğimiz farklı noktaların, farklı yapıların ortaya
çıkartılmasından yerin ve yerlerin iç merkezine kadar değişen yapılarının
araştırılmasında bulunmasında önemli bir enerji kaynağı olarak işimize ne
yapıyor? Yarıyor yani deprem önemli bir enerji kaynağı. Bu önemli enerji
kaynağı niye önemli? Çünkü depremler büyük bir enerji kaynağı olarak yerin her
bir noktasında.
0:14:25.360 --> 0:14:35.640
Ali Osman Öncel
Kaydediliyor nereye deprem istasyonu yerleştirirseniz isterseniz evinize bir
deprem istasyonu yerleştirin, evinizin altından.
0:14:35.810 --> 0:15:6.800
Ali Osman Öncel
Geçen malzemenin yerini çekirdeğinden depremin olmuş olduğu yere kadar tüm yer
içindeki malzemeler etkisi olarak o elastik dalga verisini ne yapabilirsiniz
kaydedebilirsiniz. Bu nedenle de deprem büyük bir enerji kaynağı, işte bu
enerji kaynağını da sismoloji bilimiyle bizler kullanmayı öğrenebilir dik.
Sismoloji bu açıdan yerin bilinmeyen son yüzyıl.
0:15:7.180 --> 0:15:38.10
Ali Osman Öncel
Öncesindeki yaşanmış işte binlerce yıldır bilinmeyen bu gizemli gizli yapısını
önce dünya için ne yaptığı bilinir hale getirdi ve bu deneyim ay'a, mars'a ve
diğer gezegenlere şu anda taşınmak durumunda taşınıyor ve oradan da insanlar
gitmeden oradaki elastik dalga verilerini kaydederek tabii kaydetmemiz için.
0:15:38.150 --> 0:15:42.490
Ali Osman Öncel
Orada yerin canlı olması lazım. Yerin canlı olması ne demektir?
0:15:43.530 --> 0:16:10.240
Ali Osman Öncel
Titreşmesi lazım. Yani sismometre koyduğunuz zaman orada bir titreşim
ölçüyorsunuz. Demek ki yerin içi canlı demek nasıl kalbimizde bir titreşim
ölçüm diyorsa insan canlı diyorsak yerin içinde de bir titreşim varsa biz ne
diyoruz yer içi canlı canlı bir gezegen dinamik bir gezegen diyerek umutla
anıyoruz ve bu şekilde de araştırmalar yapılıyor.
0:16:10.910 --> 0:16:22.810
Ali Osman Öncel
Evet, şimdi bakalım bir deprem dalgası nasıl yayılıyor? Baktığımız zaman görüldüğü
üzere deprem dalgası özellikle son depremde nasıl yayıldı?
0:16:23.870 --> 0:16:27.610
Ali Osman Öncel
Tabii ki deprem dalgası 3 bileşenli.
0:16:28.540 --> 0:16:56.410
Ali Osman Öncel
Deprem diyoruz ama hangi deprem, hangi deprem darbesi? Bakın burada deprem
dalgası 3 bileşeni nasıl yayılıyor ve elastik dalgada özellikle yatay eksenleri
gösteriyor. Bakın zamanı gösteriyor, düşey eksende genliği gösteriyor. Şimdi
tabii ki bu düşey eksen yani genlik deprem dalgasını enerjisini gösteriyor.
Şimdi bu.
0:16:56.530 --> 0:17:8.500
Ali Osman Öncel
Sarsma enerjisini bize veriyor. Depremin kaynağını da özellikle bir kırılma
meydana geliyor. O kırılma enerjisini depremin büyüklüğü olarak ne yapıyoruz?
0:17:9.820 --> 0:17:14.530
Ali Osman Öncel
Kayıt ediyoruz. Bir de deprem kırıldıktan sonra her tarafa yayılıyor.
0:17:15.800 --> 0:17:20.970
Ali Osman Öncel
Ve evinizin altını altında bir.
0:17:22.130 --> 0:17:27.330
Ali Osman Öncel
Sarsıntı ivmesine neden oluyor ve bu sarsıntı ivmesi tabii ki tek yönlü değil.
0:17:28.70 --> 0:17:33.350
Ali Osman Öncel
3 boyutlu olarak işte hangi boyutlarda bir defa işte görüldüğü üzere.
0:17:34.10 --> 0:17:37.110
Ali Osman Öncel
Eee, doğu batı yönünde.
0:17:38.330 --> 0:17:45.650
Ali Osman Öncel
Kuzey güney yönünde ve bir de düşey yönde olmak üzere 3 farklı yönde.
0:17:45.790 --> 0:18:12.580
Ali Osman Öncel
Bize bir veri gönderiyor. 3 farklı yöndeki depremin gücüne karşı o binalar
aslında bir deprem meydana geldiği zaman ne yapıyor? Sınavdan geçiyor.
Gerçekten depreme dayanıklı mı değil mi diye. Tabii ki bazı binalar yıkılıyor,
bazıları yıkılmıyor. Çünkü bazı binaların oturmuş olduğu fiziksel mı?
0:18:12.680 --> 0:18:19.850
Ali Osman Öncel
Malzeme yapısı ile özellikle fiziksel açıdan biz bunları ölçebiliyorlar. Şu an
fizik i.
0:18:20.690 --> 0:18:34.160
Ali Osman Öncel
Mühendisliğin amacı bu zaten nedir yerin yüzeyinden yerin merkezine kadar
fiziksel değişim ölçülebilmektedir? Özellikle özellikle fiziksel direnci bu
evin oturmuş olduğu.
0:18:34.840 --> 0:18:45.110
Ali Osman Öncel
ııı zeminde fiziksel direnç düşükse tabii ki buradaki elastik dalganın genliği
ne yapıyor? Oldukça büyük oluyor.
0:18:46.210 --> 0:19:5.80
Ali Osman Öncel
Hodja büyük ne yapılıyor? Ölçülüyor. Fiziksel olarak evimizin oturmuş olduğu
zemin direnç anlamında düştüyse, tabii ki bu ölçülen genlik ne yapıyor, küçük
oluyor ve bu nedenle de depremin şiddetini zemin.
0:19:5.180 --> 0:19:8.610
Ali Osman Öncel
Ne bağlı olarak yerin maksimum.
0:19:9.290 --> 0:19:40.350
Ali Osman Öncel
Değme büyüklüğü olarak binalar ve evler farklı hissettiği için kimi bina
yıkılıyor, kimi binada yıkılmıyor. Tabii ki burada bütün binaları ve evleri
homojen kabul ediyoruz. Aynı kalitede yapıldığını kabul ediyoruz ve bu şekilde
de işte yanımdaki bina yıkılmadı. Benim oturduğum bina yıkıldı sorusunun
cevabı. Çünkü bizler binalar dışarıdan baktığınızda aynı gözükebilir, işte aynı
sitede.
0:19:40.750 --> 0:19:41.680
Ali Osman Öncel
5.
0:19:43.720 --> 0:20:14.820
Ali Osman Öncel
Blok yıkılıyor, bir tane blok yıkılmıyor. Demek ki o yıkılmayan bir blok diğer
bloklar dan farkı yoksa yapısal olarak demek ki oturmuş olduğu zeminde fiziksel
direnç farkı var ve bunu ne yapabiliyoruz? Bizler deprem olmadan önce de bu
fiziksel direnç farkını gerçekten jeofizik mühendisliği istendiyse
görebiliyoruz ve fiziksel direnç olarak zayıf olan yerlerde bir deprem
olduğunda ortaya çıkacak.
0:20:14.940 --> 0:20:44.430
Ali Osman Öncel
Maksimum erimesi görüldüğü üzere genlik olarak büyük olacağı için buralarda
tehlikeli durum olabilir. Bir depremde ya da fiziksel direnç sürüm yüksekse
burada tehlikesiz az tehlikeli bir durum olabilir şeklinde uyarı biliyoruz.
Aslında jeofizik mühendisliği gerçekten deprem öncesi ya da deprem ülkelerinde
hayat kırmızı riske atacak.
0:20:44.910 --> 0:21:14.510
Ali Osman Öncel
Zemin alanlarının önceden bilinmesi açısından çok önemli. Hani diyorlar ya
depremi önceden biliyor musun? Doğru zaman olarak bilmiyoruz ama bir deprem
meydana geldiği zaman hangi binaların gerçekten yıkılma riski olduğunu, oturmuş
olduğu zeminin fiziksel direncine bağlı olarak önceden ne yapabiliriz? Köre
biliyoruz, nasıl görebiliyoruz? Elastik tanga ölçümleri yaparak görebiliyoruz.
0:21:15.30 --> 0:21:20.360
Ali Osman Öncel
Evet, bu şeklimi daha çalıştırmak istersek bu animasyonu bakalım çalışacak mı?
0:21:21.190 --> 0:21:25.380
Ali Osman Öncel
Bakın dalgalar geldi ve görüldüğü üzere.
0:21:28.660 --> 0:21:40.420
Ali Osman Öncel
3 boyutlu bir sarsıntı oluyor var yani bir yanı al işte doğu batı yönünde bir
kuzey güney yönünde, bir de şey yönünde 3 boyutlu.
0:21:41.400 --> 0:21:55.250
Ali Osman Öncel
Bir sarsılma olayı var. Şimdi bu kayda baktığımız zaman kaydın düşey eksenlerin
neyi gösteriyor? Kendilik büyüklüğünü gösteriyor. Şimdi en büyük genlik nerede
ölçülmüş 10'a çıkart bakalım. Bakın en büyük genlik.
0:21:56.430 --> 0:22:5.850
Ali Osman Öncel
Nerede ölçüldü diye baktığımızda tabii ki burada sinyal özellikleri yok. Ama
buradaki genlik büyüklüğü biraz daha fazla gözüküyor.
0:22:7.460 --> 0:22:10.570
Ali Osman Öncel
Biraz daha dikkat çekiyor. 10 beşe kadar yaklaşmış.
0:22:11.220 --> 0:22:23.970
Ali Osman Öncel
Evet buradaki genlik baktığımız zaman onun altında buradaki genlik de neredeyse
onun üstünde. Demek ki bu yönde gelen artık hangi yönde ise o?
0:22:24.610 --> 0:22:40.210
Ali Osman Öncel
Evet geldik ve enerji büyük olduğu için demekki o yönde binaya etki eden
elastik dalganın yönünü ne yapabiliyoruz? Buradan görebiliyoruz. Yani hangi
yönde balka daha güçlü geldi ki o dalga?
0:22:40.610 --> 0:22:54.490
Ali Osman Öncel
Binaların yıkılmasına neden olmuştur şeklinde ne yapabiliyoruz? Deprem
öncesinde de bu analizi yaparak da deprem sonrasında özellikle istasyon varsa
bu.
0:22:54.630 --> 0:23:26.880
Ali Osman Öncel
Dedim yer ivme verilerini kaydedecek. Oturmuş olduğumuz alana yakın bunu
açıklayabiliriz. Yani yıkılan binaların neden yıkıldığını da açıklayan
biliyoruz. Deprem sonrasında ya da deprem öncesinde bir bina yıkılabilir mi ya
da onu yıkacak enerji elastik dalga ölçümleri sonuçta nedir? Onu da ne
yapabiliyoruz? Söyleyebiliyoruz. Bu açıdan da jeofizik mühendisliği aslında
insan hayatına dokunan bir mühendislik ve tahribatsız bir mühendislik yani
yere.
0:23:27.750 --> 0:23:53.490
Ali Osman Öncel
Biz ne yapıyoruz, bir zarar vermiyoruz, yapıya bir zarar vermiyoruz. Bu şekilde
de yeri ve çevreyi tahrip etmeden bir deprem tehlikesine karşı yerden gelecek
tehlikeyi elastik dalga ölçümleriyle ne yapabiliyoruz? Önceden görebiliyoruz.
Şimdi bakın bu da tekrar dalgalanmaya başladı.
0:23:55.170 --> 0:23:57.500
Ali Osman Öncel
Bu da önemli bir gün.
0:23:57.590 --> 0:24:16.80
Ali Osman Öncel
Görsel görüldüğü üzere son depremden sonra 6 şubat'ta meydana gelen depremden
sonra sayın Cumhurbaşkanımız dedi ki artık dedi. Bizler evleri düz ovalardan
alacağız. Yamaçlara yapmaya başlayacağız dedi.
0:24:17.400 --> 0:24:48.100
Ali Osman Öncel
Çünkü görüldü ki düz ovalarda tarım arazi illerinin olmuş olduğu ya da tarım
yapılması uygun olan alanlarda bizler bina yap diktiğimiz zaman yani tarım
yerine binaları diktiğiniz zaman ne olmuş oluyor işte o alanlarda binalar
yıkılmış, rolünü yıkılmış oluyor. Bakın bu alanlar da ki malzeme onun üça neyi
gösteriyor?
0:24:48.460 --> 0:24:56.610
Ali Osman Öncel
Subjektif bir şey değil mi? Bakın, ortaya çıkan veri nedir? Bakın elastik dalga
yayınımı oldukça büyük yani bu gençlik hareketi.
0:24:57.320 --> 0:25:19.480
Ali Osman Öncel
Oldukça büyük enerji büyük. O nedenle de demek ki bu yapı bu gevşek dayanıksız
yapı aslında yapılaşmaya uygun değil. Tarıma uygun. Çünkü bakın bir depremde ne
yapıyor? Oldukça yerin titreşim.
0:25:21.980 --> 0:25:38.390
Ali Osman Öncel
Kendini büyütüyor. Yeni maksimum ivme kendini büyütüyor ama buradaki alan
yamaçlarda kalan bakın oldukça deprem dalgası yani elastik dalga yayınlamış.
Genlik olarak oldukça küçük. Demek ki buradaki insanlar.
0:25:39.550 --> 0:26:10.910
Ali Osman Öncel
Depremde hasar görmezken yamaçta ve daha dirençli bir alanda oturan insanlar
depremde hasar görmezken işte düz oranda ne bileyim ovalık alanda oturan
insanlar depremde hasar görüyor. Bu niye hasar gördüğünü nasıl anlıyoruz? Bakın
burada deprem zemin fiziksel açıdan düşük direnç olduğu için burada deprem
dalgası ya da depremde açık elastik dalga hızlı büyüdüğü için.
0:26:11.430 --> 0:26:20.860
Ali Osman Öncel
Plastik dalga hızı küçüldüğü için lastik dalgaların yayınım hızı küçüldüğü için
ve buna bağlı olarak da genlik e.
0:26:20.970 --> 0:26:46.410
Ali Osman Öncel
Büyüdüğü için dalga formu büyüdüğü için buradaki yıkılma tabii ki daha büyük
oluyor. Tabii burada hızlı bir hareket var, hızlı bir hareket var. Küçük
yenilikçi bir hareket var ve bu nedenle de buradaki şiddet mesela 3
hissediliyorsa oradaki şiddet görüldüğü üzere 9 ve 10 seviyesine ulaşabiliyor.
Demek ki aslında deprem.
0:26:47.170 --> 0:27:17.280
Ali Osman Öncel
Yani bize nerede yaşamamız gerektiğini gösteriyor. Asıl deprem bize öğretmek istediği
bir mesaj var. Öğretmek istediği mesajla şu yaşamanız gereken alanları bize
gösteriyor, işte yaşamamız gereken alanları gösteriyor. Tarıma aşmamız gereken
alanları bize gösteriyor. Aslında geleneksel olarak baktığımız zaman genellikle
işte tarihsel şehirlerde kaleler ve hep yukarılara kurulur değil mi kale.
0:27:17.410 --> 0:27:49.30
Ali Osman Öncel
Işte her şehrin baktığınız zaman bir kalesi vardı işte Diyarbakır kalesi ne
bileyim. Ankara kalesi gittiğiniz zaman oralar nedir? Yüksek yerlerde yüksek
yerler tabii ki daha dirençli olduğu için demek ki o yüksek topografik olarak
yüksek yamaçlar bizi ne yapıyor? Deprem etkisinden koruyor ama insanlar tabii
ki deprem yerden ders çıkarması gerekiyor çünkü.
0:27:49.240 --> 0:28:19.500
Ali Osman Öncel
Tarihte insanların niye yüksekte yaşanmış olmasının bir nedeni var. Belki de
savunma amaçlı oraları tercih etmiş olabilirler, işte yüksek olan alanlarda ne
bileyim işte bir saldırı olduğu zaman yukarıdan ve yüksekten korunmak belki
daha güvenli olduğu için seçmişti olabilirler. Ama şu anda depreme karşı
bizlerin daha korunaklı ve daha emniyetli olmamız açısından da yüksek alanların
önemli olduğunu ne yapabiliyoruz bu?
0:28:19.710 --> 0:28:40.380
Ali Osman Öncel
Görselden görebiliyoruz. Tekrar baktığımız zaman bu görselde bakalım. Bakanın
elastik dalga yayınımı temel kaya'nın olmuş olduğu alanda ve görüldüğü üzere
gevşek zemin olmuş olduğu düz alanda farklı olarak yayılıyor.
0:28:41.400 --> 0:28:51.330
Ali Osman Öncel
Evet demek ki elastik dalga niye önemli? Çünkü elastik dalga verisi bir deprem
sonrasında binaların niye yıkıldığını gösteriyor işte burası.
0:28:51.970 --> 0:29:22.440
Ali Osman Öncel
Hataya benziyor değil mi? Hatay'a benziyor hatay'a ne işte düz ne bileyim
alanda benziyor ya da adana'ya benziyor ama hatay'da işte yüksek alanlar da
var. Mesela özellikle Betül yüksek alanda oturduğunu söylemişti. Yamaçlı
alanlarda oturduğunu söylemişti. Demek ki bizler ne yapabiliyoruz? Aslında
jeofizik mühendisliği ya da deprem verileri. Deprem sonrası bize yıkımın.
0:29:22.580 --> 0:29:53.360
Ali Osman Öncel
Neden olduğunu açıklıyor. Yıkımın nedeni aslında genellikle yanlış yer seçimi.
Risk ki yükselten deprem riskini yükselten yanlış yer seçimi ne yapıyor?
Aslında bizlerin bir deprem sonrası durumumuzu da değiştiriyor. Demek ki burada
yaşayan insanların durumu ile burada yaşayan insanların durumu bir olmadı demek
ki.
0:29:53.670 --> 0:30:16.260
Ali Osman Öncel
Read, seçimi aslında kaderimiz oluyor. O nedenle de yer seçiminde ne yapmamız
lazım? Yerin sesine kulak vermemiz lazım. Bakın yerin sesi kayalık yerde çok
sessiz oluyor. Hızlı bir şekilde deprem dalgasını geçtiği ve şiddet olarak
gerçekten.
0:30:16.640 --> 0:30:30.920
Ali Osman Öncel
Depremin hissedilmesi şiddetinin düşük olduğu yerler güvenli yerler ama bizler
işte denize yakın olalım deriye yakın olalım dediğimiz zaman orada yerin sesi
çok büyük oluyor yerin.
0:30:31.440 --> 0:30:41.580
Ali Osman Öncel
Enerjisini büyütme potansiyeli çok büyük oluyor ve bunun büyük olduğunda ne
yapabiliyoruz? Bizzat ölçebiliyorlar. Demek ki bir yerini az.
0:30:41.680 --> 0:31:12.430
Ali Osman Öncel
Fetö dönmüş olduğu ortamda diğer bir yerde afete dönmemiş olması sının
açıklanmasında deprem sonrası elastik dalga yayınları kadar deprem öncesi de
işte mikro gölgeleme denen bu alanda yapılan ölçümler sonucunda demek ki bizler
ne yapabiliriz? Özellikle titreşim genliği düşük olan yerler, emniyeti
alanları, titreşim genliği.
0:31:12.550 --> 0:31:31.100
Ali Osman Öncel
Buna benzeyen ve alanlarda emniyetsiz alanları bize gösterecektir demek elastik
dalga ölçümleriyle bizler ne yapabiliyoruz? Emniyetli ve emniyetsiz yerleri
seçebiliyoruz. Evet, kısa bir değerlendirme alalım bakalım Melisa ne diyecek
buyur Melisa.
0:31:39.420 --> 0:31:40.890
Ali Osman Öncel
Evet Melisa.
0:31:43.310 --> 0:31:49.140
Ali Osman Öncel
Evet, Betül den aldım herhalde Melisa derse girdi gözüküyor. Derste değil
buyurun Betül senden bir de yaralım.
0:31:51.890 --> 0:32:0.580
Batoul Haj Mousa
Hocam hatay'daki gibi bir örnek olarak 2 ortamda hem düz bir ortam var.
0:32:5.510 --> 0:32:6.60
Ali Osman Öncel
Evet.
0:32:8.890 --> 0:32:10.250
Batoul Haj Mousa
Daha tehlikeli olur.
0:32:11.730 --> 0:32:18.520
Batoul Haj Mousa
Eee dalgalar daha büyük bir şekilde gözüküyor. Enerji yani hareket edebilir.
0:32:19.540 --> 0:32:24.840
Batoul Haj Mousa
Eee ama dağlarda mesela ya da benimki oturduğumu alan gibi.
0:32:25.520 --> 0:32:28.890
Batoul Haj Mousa
Eee o kadar tehlikeli değil yani daha az tehlikeli olur.
0:32:31.480 --> 0:32:31.970
Ali Osman Öncel
Evet.
0:32:32.980 --> 0:32:36.300
Ali Osman Öncel
Tamam, evet, Melisa, sen ne diyorsun?
0:32:39.180 --> 0:32:40.130
Melissa Rahadatulaisy Triananda
ııı.
0:32:41.730 --> 0:32:43.860
Melissa Rahadatulaisy Triananda
Yani aa.
0:32:45.630 --> 0:32:50.380
Melissa Rahadatulaisy Triananda
Adı subbed depremin ordularıyla gibi çok.
0:32:51.680 --> 0:32:57.890
Melissa Rahadatulaisy Triananda
Oluyor yani kök günah yıkılıyor ve çünkü.
0:32:59.460 --> 0:33:0.490
Melissa Rahadatulaisy Triananda
Aaa.
0:33:3.100 --> 0:33:5.120
Melissa Rahadatulaisy Triananda
Deprem noktasını da yani.
0:33:7.490 --> 0:33:9.670
Melissa Rahadatulaisy Triananda
ııı kahramanmaraş'ta da.
0:33:11.330 --> 0:33:14.990
Melissa Rahadatulaisy Triananda
Durum oyun Kahramanmaraş deprem noktasında.
0:33:18.500 --> 0:33:18.920
Ali Osman Öncel
Evet.
0:33:18.330 --> 0:33:21.900
Melissa Rahadatulaisy Triananda
Yani evet kökleri gala oluyor.
0:33:27.820 --> 0:33:28.490
Melissa Rahadatulaisy Triananda
Evet.
0:33:22.520 --> 0:33:52.480
Ali Osman Öncel
Yani Maraş depreminden sonra ortaya çıkan durumu aslında bu şekil açıklıyorsun,
öyle değil mi? Neden maraş'ta bitirsin mi? Yıkıldı insanlar orada öldü, bir
kısım yıkılmadı, insanlar neden hala orada yaşıyor bunu jeofizik verilerle ne
yapabiliyoruz? Açıklayan biliyoruz. Tabii ki şu fizik mühendisliği çalışmaları
daha önceden yapılsaydı yıkılacak ve yıkılmayacak alanlar olarak ortaya
çıkacaktı ama maalesef jeofizik.
0:33:52.600 --> 0:34:10.640
Ali Osman Öncel
Mühendisliği verileri esas alınmadan bu tür yapılar ve yerleşimler ortaya
çıktığı için bu tür yıkımlar da kaçınılmaz oluyor. Yıkımların nedeni insanların
yer seçimi diğer tercihleri olarak ortaya çıktığı anlaşılıyor.
0:34:11.960 --> 0:34:12.490
Ali Osman Öncel
Evet.
0:34:13.710 --> 0:34:21.60
Ali Osman Öncel
Görüldüğü üzere bir sonraki slayta bakalım, evet, bu da bir başka slayt. Bakın
elastik dalga yiyelim, aşağıda yayılıyor.
0:34:22.250 --> 0:34:45.610
Ali Osman Öncel
Bakın elastik dalga yayınımı nasıl yayılıyor? Aşağıda 3 tane sma oran var.
Şimdi en zayıf yere geldik. Bakın en zayıf yerde elastik dalga geldi, büyüdü.
Şimdi baktığımız zaman bunlar işte diyelim ki hatay'da bir bölge diyelim yani
hatay'da işte bölge diyelim mesela 3 tane bina var, bu bina yıkılmadı değil mi?
0:34:47.220 --> 0:34:49.280
Ali Osman Öncel
Bu bina orta sarı aldı.
0:34:50.170 --> 0:34:52.60
Ali Osman Öncel
Bu binada tamamen yıkıldı.
0:34:53.350 --> 0:35:2.760
Ali Osman Öncel
Şimdi bunu nasıl açıklayabilirsiniz? Bakın biz bunu açıklayabiliriz dimi? Çünkü
sinyal açıkta bir elastik dalgayla açıklayabiliriz. Yani bunu yerin altında ne
olduğunu bilemeyiz.
0:35:3.360 --> 0:35:6.360
Ali Osman Öncel
Ama özellikle bu her binanın içinde.
0:35:7.650 --> 0:35:33.590
Ali Osman Öncel
Bir sismometre varsa bu binanın içindeki sismometre senin bize vereceği kayıt
işte sis moran birde ikinci binanın bize vereceği kayıt moran iki'de üçüncü
binanın bize vereceği kayıt sisme oran üçte gösterilmiş. Şimdi bu sisme oranlar
neyi gösteriyor? Aslında lastik dalgaları gösteriyor değil mi? Elastik dalgalar
neydi özü gösteriyor bize bakın birinci evin.
0:35:34.590 --> 0:35:51.150
Ali Osman Öncel
Oturmuş olduğu zeminde sinyal lastik dalga yayınımı özellikle genlik olarak
düşey yöndeydi. Genlik demişti. Dimi genlik düşey yön yatay yönde zaman zaman
içerisinde genlik değişimlerinin olduğu çok küçük olduğunu görüyoruz.
0:35:52.50 --> 0:35:56.510
Ali Osman Öncel
Küçük olması ne demek? Demek ki burada de.
0:35:56.610 --> 0:36:19.180
Ali Osman Öncel
Dram dalgaları enerjisini büyütüyor, kendilerini büyütüyor, kendi işlerini
büyütmeyi zaman ne yapıyor? Daha hızlı geçiyor hem daha hızlı geçiyor hem daha
az hasar yapıyor. Ama yavaş yavaş birinci binanın oturmuş olduğu zeminler
farklı olarak ikinci binanın zeminde baktığımız zaman bakın burada ne deniyor?
0:36:19.810 --> 0:36:22.290
Ali Osman Öncel
Işte zayıf.
0:36:23.790 --> 0:36:28.240
Ali Osman Öncel
Sedimanter deniyor zayıf bir selimhan olduğu yerde.
0:36:28.930 --> 0:36:33.600
Ali Osman Öncel
Zemini fiziksel açıdan zayıf olduğu bir yerde burası neydi ilk yer?
0:36:34.800 --> 0:36:47.210
Ali Osman Öncel
Kaya nitelikli bir zeminde bu da zayıf nitelikli bir zemin durumunda yer
durumunda baktığımızda birinci.
0:36:49.330 --> 0:37:5.100
Ali Osman Öncel
Örnekte, kinden farklı olarak dalga genlikleri ne yapıyor? Büyüyor, ilk dalga
nedir? P dalgası değil mi? S dalgası ve yüzey dalgalarını ne yapıyor izliyoruz
değil mi? Dalgalar nasıl gidiyordu? P dalgası, s dalgası ve yüzey dargın olarak
geliyor. Baktığımız zaman p dalgası.
0:37:6.280 --> 0:37:13.970
Ali Osman Öncel
S dalgası ve yüzey dalgaları özellikle birinci evin.
0:37:15.290 --> 0:37:22.460
Ali Osman Öncel
Vermiş olduğu birinci evinde oturmuş olduğu zemini vermiş olduğu elastik dalga
yayınlarına göre daha büyük.
0:37:23.80 --> 0:37:26.660
Ali Osman Öncel
Olduğu için buradaki ortaya çıkan durum.
0:37:27.320 --> 0:37:31.980
Ali Osman Öncel
Ortaya çıkan durum depremin bu binaya.
0:37:32.420 --> 0:37:42.410
Ali Osman Öncel
Vermiş olduğu bu vet 3 boyutlu olarak işte dedik ya depremle 3 boyutlu çıkıyor
işte bu yönde işte bu yönde.
0:37:43.400 --> 0:37:53.700
Ali Osman Öncel
Ve düşey yönde nedir? 3 boyutlu deprem dalgası ne yapıyor? Binayı sarsıyor de
görüldüğü üzere bu binada ne var? Bina ağır hasar almış durumda.
0:37:54.400 --> 0:37:58.340
Ali Osman Öncel
Şimdi üçüncü dalgaya geldiğimiz zaman üçüncü.
0:38:0.420 --> 0:38:7.630
Ali Osman Öncel
Binaya geldiğini zaman, şimdi bu üçüncü binanın içinde de bir sismometre var ve
onun bize verdiği kayda bakıyoruz.
0:38:8.290 --> 0:38:14.940
Ali Osman Öncel
Bunun kaydı p dalgası kaydı s dalgası kaydığı elastik dalgaların kaydı.
0:38:15.630 --> 0:38:25.390
Ali Osman Öncel
Ve yüzey dalgaların kaydı Ekinci binanın içinde ölçülmüş moran kaydından daha
büyük bakın p dalgası.
0:38:26.140 --> 0:38:31.790
Ali Osman Öncel
Senin dalgası ve yüzey dalgaları daha büyük. Bu nedenle de ortaya çıkan yıkım.
0:38:32.540 --> 0:39:4.870
Ali Osman Öncel
Daha büyük olarak ortaya çıkıyor. Demek ki bizler tabii ki her yere bina
yapılabilir ama bunun bir maliyeti var. Bu maliyeti karşılıyor. Almayacaksanız
her yere bina yapamazsınız. Yani işte dünyada mekan diyoruz değil mi? Şimdi bir
defa tabii ki ben denize yakın oturmak istiyorum diyorsanız tabii ki denize
yakın da bina yapılabilir ama bu tür kötü zeminde e binayı yapmanız için
gerçekten çok büyük bir maliyet.
0:39:5.140 --> 0:39:11.200
Ali Osman Öncel
Çok önemli bir proje. Maliyetini de gözden çıkarmanız lazım ama ben her yere ev
yaparım derseniz.
0:39:12.180 --> 0:39:15.880
Ali Osman Öncel
Her yerde yapılan ev bir deprem olduğunda.
0:39:17.240 --> 0:39:47.230
Ali Osman Öncel
Aynı olmuyor. O nedenle de ne yapmamız gerekiyor? Yani çitten işte zemine uygun
ev yapmamız gerekiyor. Belki bu ev bu zemin üzerinde ayakta kalıyor ama
görüldüğü üzere bu zemine bu bina uygun değil. Yani kaya nitelikli bir zemin
üzerine yaptığınız binayı sizler zayıf zemin niteliğindeki bizim üzerine
yaptığınız zaman ağır sıralıyor ve görüldüğü üzere çok zayıf ve suya doymuş
bir.
0:39:47.350 --> 0:40:1.200
Ali Osman Öncel
Zemin üzerine yaptığın zaman zaten bina yıkılıyor. Demek ki aslında her yere
yapılabilir ama gerçekten bu bütçe maliyetini değiştirir. Yani buradaki bütçe
maliyeti görüldüğü üzere.
0:40:1.300 --> 0:40:11.600
Ali Osman Öncel
Hıı baya böyle yukarı doğru ne yapıyor? Gidiyor bütçe maliyeti tabii ki bu
bütçe meselesi yapabilirsiniz ama.
0:40:12.580 --> 0:40:28.640
Ali Osman Öncel
Öncelikle yapmanız gereken şu yapacağınız yerin fiziksel direnç durumunun ne
yapmanız lazım? Önceden iyi tespit etmeniz lazım. Bu dalga geldiklerine yani bu
dalga güvenliklerine karşı.
0:40:29.640 --> 0:40:33.270
Ali Osman Öncel
Ayakta kalabilecek bir bina tasarımı yapmanız lazım.
0:40:34.600 --> 0:40:44.490
Ali Osman Öncel
Ve bunun için de öncelikle zemin araştırması jeofizik açıdan kapsamlı ve
detaylı bir demin araştırılması sonucunda.
0:40:45.90 --> 0:41:16.270
Ali Osman Öncel
Bu zeminlerin oluşturacağı elastik dalga yayınları önceden bilinerek bu
zeminlerin birbirinden farkı gözetilerek tabii ki binalar yapılabilir ama
bunlar bütçe meselesi. Tabii ki şerefiye denen işte denize yakın olduğu için
binaların maliyeti, şerefiye değeri yani değeri artıyor işte deniz manzara
diyorsunuz ama tabii ki tehlikesi de artıyor.
0:41:16.370 --> 0:41:33.480
Ali Osman Öncel
O nedenle de ne yapmanız lazım? Gerçekten bu binaları o zemine uygun
yapılabilir şeklinde projelendirme eniz lazım. Her yeri kaya kabul ederseniz
her yeri aynı binayı dikersiniz ki burada aynı bina dikildiği gözüküyor.
0:41:35.60 --> 0:41:39.580
Ali Osman Öncel
Bu nedenle de burada yıkılmayan bina, yani bir noldu.
0:41:40.240 --> 0:42:10.70
Ali Osman Öncel
Zeminde yıkılmayan bina ekin oğlu zeminde ne yapıyor? Lastik dalga geldiğindeki
değişim zemine göre değiştiği için ya da lastik dalga yayımları zeminin
fiziksel özelliklerini bize verdiği için ne yapıyor? Bir deprem sonrasında
ortaya sonuçlar farklı çıkıyor işte ya işte bu bina ise sapasağlam duruyor.
Bizim bina yıkıldı tabii ki binalar aynıysa.
0:42:10.250 --> 0:42:39.600
Ali Osman Öncel
Ömer olarak fiziksel olarak işçilik olarak mühendislik olarak tabii ki direkt
zeminine ilişkilendirebilirsiniz ama bir bina tabii ki uygun da yapılmış
olabilir. Yani bakarsın, denize yakın bina yıkılmamış olabilir. Niye? Çünkü
buradaki zeminin fiziksel durumu önceden araştırılmış ve bu zeminin dirençsiz
durumuna uygun, gerçekten dirençli bir yapı yapıldıysa.
0:42:40.260 --> 0:43:9.450
Ali Osman Öncel
Yıkılmaya bilir ama öncelikle binaların oturmuş olduğu zeminde bir depremin
üreteceği elastik dalga yayınındaki değişimlerin ya da değişiklik değişim
potansiyelinin önceden jeofizik mühendislerince ölçülmesi gerekiyor, iyi
jeofizik mühendisliği gerekiyor. Yani jeofizik mühendisi dediğimiz zaman eğri
jeofizik mühendisleri gerekiyor. Mesela çevre Şehircilik Bakanlığı 3 yıl
deneyimli.
0:43:10.270 --> 0:43:40.780
Ali Osman Öncel
Jeofizik mühendislerinden bahsediyor. Yani diyor ki 3 yıl çalışmış olduğunu
belgelemiş. Yani en az 3 yıl deneyim, o da güzel bir gelişme. Daha önce bu tür
bir deneyim şartı aranıyordu. Diploması olan başvurabilir deniyordu. Diploma
maalesef iyi jeofizik mühendisi yapmıyor kimseyi evet, bu da görüyorsunuz.
Deprem sonrasında binaların niye yıkıldığını gösteren diğer bir örnek. Evet,
görüyorsunuz yüzey dalgaları.
0:43:40.900 --> 0:43:42.270
Ali Osman Öncel
Yayılırken aşağıda da.
0:43:43.160 --> 0:43:47.520
Ali Osman Öncel
O dar kadar her evin içindeki sismometre de ne yapılıyor kaydediliyor.
0:43:48.770 --> 0:43:52.90
Ali Osman Öncel
Ve durumda yıkımda bu şekilde açıklanıyor.
0:43:54.100 --> 0:44:2.230
Ali Osman Öncel
Evet baktığımız zaman demek ki sismik dalgalar hem cisim dalgaları hem de yüzey
dalgaları olarak ikiye ayrılıyor.
0:44:3.580 --> 0:44:10.290
Ali Osman Öncel
Ve resim dalgaları görüldüğü üzere daha hızlı yayılıyor. Yani sizin oturmuş
olduğunuz.
0:44:11.30 --> 0:44:19.900
Ali Osman Öncel
Bina burası ise burada bir sismik istasyon varsa ya da eviniz buradaysa ya da
evinize bir sismik istasyonu çevirdiği iseniz. Şu anda amatör sloganlar var.
0:44:20.600 --> 0:44:34.50
Ali Osman Öncel
Demek ki önce cisim dalgaları geliyor. P ve s dalgaları daha sonra müzeye
dalgaları geliyor ve çok dalgalı ve çok boyutlu bir dalgalanma sonucunda.
0:44:34.670 --> 0:45:4.360
Ali Osman Öncel
Hem enes tabii ki dirençli ise ayakta kalıyor. Çok dalgalanma riskine bağlı
olarak e uygun yapıldıysa yıkılmıyor ve tabii ki bu dalgalar her yere gidiyor.
Büyük bir deprem meydana geldikten sonra. Fakat bunları kaydedecek istasyon
varsa bizler ne yapabiliyoruz görebiliyoruz. Demek ki her evde ya da her binada
bir sismometre olabilir.
0:45:4.750 --> 0:45:37.540
Ali Osman Öncel
Genellikle buna yapı sağlığı izleme sistemi deniyor. Her işte hastane yapılarından
genellikle temelde ortak attı ve çatı katı sismometre ler olabiliyor ve bir
deprem esnasında bunlar farklı noktalardan bu veriler kaydedilerek binanın
hasar alma durumu da izlenebiliyor. Evet, görüldüğü üzere demek sismik dalgalar
nedir? Kaça ayrılır? Dediğimiz zaman bunları çok rahat bir şekilde şematik
olarak göstermeniz lazım. Yani simit dalgalar nedir?
0:45:37.870 --> 0:46:9.250
Ali Osman Öncel
Şematik olarak ve yazılı olarak açıklayın dediğimiz zaman demek ki çizmeniz
gereken şekil bu yüzeyden yayılan dalgalar, adı üstünde yüzey dalgaları ve
yerin içinden yayılan dalgalarda cisim dalgaları, cisim dalgaları görüyorsunuz.
Daha hızlı kendi arasında PBS yani birinci ve ikinci dalga olarak ikiye
ayrılıyor. Bir şey dalgaları da kendi arasında love dalgaları, radyo dalgaları
olmak üzere ikiye ayrılıyor.
0:46:10.810 --> 0:46:21.200
Ali Osman Öncel
Evet, demek ki deprem dalgaları bu şekilde yayılıyor ve ortama bu tür bir durum
çıkıyor. Baktığımız zaman demek ki p dalgası hız olarak.
0:46:22.90 --> 0:46:24.180
Ali Osman Öncel
Seyit dalgasından daha hızlı.
0:46:26.40 --> 0:46:38.160
Ali Osman Öncel
Genellikle, yani bunlar oldukça baya bir hızlı yani peye dalgası hızı saatte
10.000 kilometreye falan varıyor. Ortalama hızı mesela peyda dalgasını 6 km
bölü saniye.
0:46:39.190 --> 0:47:5.520
Ali Osman Öncel
Seyit arkasını da ortalama olarak ne bileyim 4 km bölü saniye yani saniyede 6
km dediğimiz zaman bunu saate çevirdiğiniz zaman gerçekten deprem dalga hızıyla
giden bir araç olduğunu düşündüğünüz zaman bunun hızı hemen hemen belki de
10.000 km hız gibi bir hıza ulaşabilir, hesaplayabilirsiniz. Bunu 10.000 km
bölü saat bir hız giden bir araç olabilir yani.
0:47:6.660 --> 0:47:35.340
Ali Osman Öncel
Yani bir otomobil hızı deprem dalgası işte ne bileyim p dalgası hızına saatlik
olarak ulaşa bilseydi 10.000 km saat hızla gidebilecek etti. Belki de sevk
dalgası hızına ulaşan bilseydi belki de 7.000 km bölü saat hızla gidebilecek ki
bunları rahatlıkla ölçebilirsiniz. Yani deprem darbe hızına ulaşabildiğimiz
zaman aslında.
0:47:35.760 --> 0:47:36.850
Ali Osman Öncel
Yani.
0:47:38.40 --> 0:47:49.260
Ali Osman Öncel
Bu şarttan da hızlı ne yapabiliyor? Ne bu darga hızlarıyla bizler bu arada
biliyoruz. Şimdi tabii deprem dalgaları.
0:47:49.430 --> 0:48:1.400
Ali Osman Öncel
Tabii ki depremin bir iç merkezi var dimi bu depremle iç merkezi. Bunlar ne
yapıyor? Istasyonlara geliyor ilk gelen dalgalar ne? Bakın yeşille gösterilmiş.
Demek ki ilk gelen dalgalar ne?
0:48:2.40 --> 0:48:23.820
Ali Osman Öncel
Bey'e dalgaları onun için p dalgaları nedir? Primary ingilizce p demek primera
ilk demek yani p dalgasının anlamı ne ingiliz zaten river'ın pasi bu s de
ingilizce sekonder yani ikincinin s si yani ingilizce ikinci demek görüyorsunuz
özellikle.
0:48:25.420 --> 0:48:40.10
Ali Osman Öncel
Tabii ki istasyon ne kadar uzaksa p ve s dalgası arasındaki mesafe de o kadar
zaman olarak fark ediyor değil mi? Bu mesafeye baktığınız zaman mesafe arttıkça
ne yapıyor? PVS dalgası arasındaki.
0:48:41.550 --> 0:49:3.680
Ali Osman Öncel
Varış zamanı farkında ne yapıyor artmış olabiliyor tabii. P dalgaları yıkıcı
değil, onlar uyaran dalgalar olarak da alınabiliyor. Özellikle p dalgasını
aldıktan sonra bir binada erken uyarı sistemi varsa ne yapabiliyor? Elektrik
deri bana da ne kapatabiliyor ya da japonya'da?
0:49:4.60 --> 0:49:35.10
Ali Osman Öncel
Telefonlara mesajlar gelebiliyor, deprem oluyor diye sizler de seyir dalgası
gelmeden önce önlem alabiliyorsunuz. Tabii ki bu önlem zamanı neye bağlı p ve s
dalgası arasındaki farka bağlı bu fark da neye bağlı? Işte deprem meydana
gelmiş olduğu hiç merkezde sizin oturmuş olduğunuz işte istasyonları ev
diyebiliriz. Oturmuş olduğunuz evin depremin dış merkezi olan uzaklığı ile ne
yapıyor? Değişiyor.
0:49:35.930 --> 0:49:50.290
Ali Osman Öncel
Evet demek ki p ve s dalgaları yayımından ve sırasından bahsettik. Şimdi p
dalgası bir elastik dalga olarak nasıl yayılıyor? Evinize bir ay alabilirsiniz.
Bu şekilde peyda dalgası.
0:49:51.70 --> 0:50:21.200
Ali Osman Öncel
Ulaş oluşturabilirsiniz. Demek ki ne yapıyorsunuz? Çekip bıraktığınız zaman ne
oluyor? Orda bir sıkışma ve açılma oluyor. Burada görüyorsunuz değil mi? Bir
evde bir yay bulduğunuz zaman duvara bunu gerçekten bu yayın ucunu sabit
dediğinizde bu şekilde p dalgasını kendiniz oluşturabilirsiniz. Yayılma yönü
yayılma yönüne taraf bakın, bu taraf yayılma yönünü bu tarafta yayılma yönü
yayılma yönünde.
0:50:21.320 --> 0:50:31.150
Ali Osman Öncel
Sıkışıyor ve açılıyor. Yayılma yönünde sıkışıyor, açılıyor, sıkışıyor, açılıyor
ve bu şekilde de ses dalgaları gibi hareket ediyor.
0:50:32.640 --> 0:50:41.930
Ali Osman Öncel
Bu nedenle de demek ki yayılma yönünde bir parçacık hareketinden bahse
edebiliyoruz. Bunu kendiniz de evde oluşturabilirsiniz.
0:50:43.70 --> 0:50:47.630
Ali Osman Öncel
Belki de bir görsel hazırlayabilirsiniz. Böyle bir deney yaptım diye.
0:50:48.900 --> 0:51:2.360
Ali Osman Öncel
Demek ki p dalgadan özellikleri nelerdir? Diye sorulduğu zaman demek ki bu
özellikler görüldüğü üzere mekke'ye bir dalga cisim dalgası ilk ulaşan da.
0:51:2.460 --> 0:51:7.500
Ali Osman Öncel
Bu da en hızlı dalga doğrudan dünya.
0:51:7.600 --> 0:51:23.850
Ali Osman Öncel
Tamamen içinden geçtiği için zaten bunu cisim dalgası diyoruz. Yani hacimsel
olarak her noktaya ulaştığı için cisim dalgası diyoruz. Dalga yayınımı yönünde
napıyor. Parçacık hareketleri meydana geliyor, ses dalgalarına benziyor onun
gibi.
0:51:24.930 --> 0:51:35.140
Ali Osman Öncel
Gerçekten tanecik hareketi yapan bir dardır. Demek ki bu şekilde ne yapmanız
lazım? Açıklama yapmanızı hastayım. S dalgasını baktı.
0:51:35.250 --> 0:51:35.760
Ali Osman Öncel
Zaman.
0:51:36.370 --> 0:51:40.670
Ali Osman Öncel
Gene şey dalgasını kendiniz oluşturabilirsiniz. Bakın yayınım yönü.
0:51:41.690 --> 0:51:47.860
Ali Osman Öncel
Bu tarafta ama görüldüğü üzere dalganın hareket yönü genlik yönü bir yukarı
gidiyor.
0:51:48.910 --> 0:51:53.630
Ali Osman Öncel
Bir aşağı gidiyor demek ki yayınım yönüne dik yönde dik yönde.
0:51:54.280 --> 0:52:2.540
Ali Osman Öncel
Ne yapıyor? Hiç yönde yayılıyor ve bu nedenle de bu de bu dalganın.
0:52:2.740 --> 0:52:20.40
Ali Osman Öncel
Kendini daha büyük elastik dalga verisine baktığımız zaman s dalgalarının
kendilik olarak büyük olmasının nedeni görüyorsunuz. Yayılım doğrultusunda
değil, yayılım doğusunda değil ki yönde bir aşağı bir yukarı.
0:52:20.940 --> 0:52:46.10
Ali Osman Öncel
ııı yönde tabii 2 bileşeni var, düşey bileşeni var. Aşağı yukarı ve de yatay
yönde sağ sola gelecek yönde 2 bileşenli olarak ne yapıyor bu dalga
yayıldığından dolayı bunun yıkımı ve enerjisi ve elastik dalga geldi. Daha
büyük oluyor. Demek ki ikinci dalgalar olarak biliniyor. Kesme dalgaları işte
görüyorsunuz, nasıl kestiğini, hangi yönden de kestiğini.
0:52:46.810 --> 0:52:53.280
Ali Osman Öncel
Yayılma yönelik hareket ettiğinden bahsettik ipteki dalgalara benzer. Demek ki
evde de bir s dalgası.
0:52:53.980 --> 0:52:59.720
Ali Osman Öncel
Oluşturabilirsiniz. Bunu fiziğini anlamak açısından bir ne bileyim evdeki.
0:53:0.510 --> 0:53:20.770
Ali Osman Öncel
Bir kapıya ipin ucunu bağlayabilirsiniz ve s dalgası oluşturabilirsin. Bununla
ilgili kısa bir videoda oluşturup bana yollayabilirsiniz. Bu da sizin hiç
olmazsa bu dalgaların fiziğinin anlamanız açısından tabii ki önemli katkısı
olur.
0:53:21.910 --> 0:53:36.20
Ali Osman Öncel
Demek ki ikincil dalgalar şey dalgaların özellikleri nelerdir? Dendiği zaman
işte buraya kadar anlattığımız özellikleri açıklamanız lazım. Ikincil dalgalar
demiştik ikinci geldiği için hızı daha düşük veya dalgasına göre.
0:53:37.50 --> 0:53:59.250
Ali Osman Öncel
Depremden istasyona doğrudan dünyanın içinden geçen bir tür sismik dalga
dünyanın içinden geçtiği için dünyanın içini katettiği için ne diyoruz? Isim
dalgası diyoruz. Dalga yayılım yönünde dik parçacık hareketleri dalga yayınım
yönünde işte dik aşağı yukarı ya da yanal ya da düşey yönde aşağı yukarı.
0:53:59.940 --> 0:54:4.470
Ali Osman Öncel
Ya da yatay yöne sağa sola hareket ettiği için.
0:54:5.520 --> 0:54:24.930
Ali Osman Öncel
Yayınlama özellikleri bu şekilde ortaya çıkıyor. Evet, bir yer üzerindeki dalgalara
vera veya elektromanyetik dalgalara benzeyen bir nevi ışık dalgalarına napıyor.
Benzetilen bir dalga olduğu bilgisi burada açıkça verilmiş durumda.
0:54:26.60 --> 0:54:30.770
Ali Osman Öncel
Evet, Hüseyin dalgalarına bakalım. Hüseyin dalgaları özellikle lav dalgaları.
0:54:31.860 --> 0:54:58.440
Ali Osman Öncel
Özellikle seyi dalgaların yatağa bileşenine benziyor. Lav dalgaları bakın
burada zaten benzetilmiş seye dalgalarının yatay bileşene benzer ama sev
dalgasından daha yavaş demek ki yüzey dalgaları olarak ilk neyi gözlüyoruz?
Love dalgalarını gözlüyoruz demek ki yatay yönde yayınım doğrultusu ne? Burası
bakın yayınım doğrultusuna dik yönden bakın, oklar neyi gösteriyor dik yönde
bakın böyle gidiyor.
0:54:59.630 --> 0:55:11.780
Ali Osman Öncel
Değilim doğrusu dek şu anda ne yapıyor gidiyor geliyor. Aynı sevda dalgasının
olduğu gibi ve bu şekilde de baktığımızda derinlere indikçe yüzey dalgalarının.
0:55:12.420 --> 0:55:13.810
Ali Osman Öncel
Kendileri küçülüyor.
0:55:14.540 --> 0:55:17.350
Ali Osman Öncel
Derinliğin işi bakın buradaki.
0:55:17.810 --> 0:55:22.310
Ali Osman Öncel
Kendilik aşağı doğru gittikçe dağ da küçülüyor.
0:55:24.130 --> 0:55:46.20
Ali Osman Öncel
Ve bu nedenle de kesim dalgalarından farklı. Özellikle yüzey dalgaları daha
derine indikçe genlikleri küçülen lastik dalgalar, lastik genlikleri derneği
endişe ne yapıyor, küçülüyor, yüzeye yaklaştıkça geldikleri daha da büyüyor. Bu
şekilde de o gösterilmiş durumda. Bakın içeri doğru.
0:55:46.660 --> 0:55:50.610
Ali Osman Öncel
Geldikleri ne yapıyor? Daha da büyüyor, yüzeye yaklaştıkça.
0:55:52.40 --> 0:56:2.740
Ali Osman Öncel
Evet, demek ki dişim dalgalarından hemen sonra gelen bir dalga seyri dalgasını
benziyor. Hareket derinlikle azalıyor. Bakın bu çok önemli bir şey derinlik de
azalması.
0:56:3.450 --> 0:56:29.150
Ali Osman Öncel
Buna ne diyoruz? Dispersion gösteriyor, dispersion göstermesinin ne demek?
Demek ki hangi dalgalar dispersiyon gösteri dendiği zaman cisim dalgaları
göstermez ama yüzey dalgaları gösterir. Dispersion göstermesi ne demek?
Hareketin ya da elastik dalga genliğinin derinlikte azalması demek. Derinlikle
azalması ya da derinlikle artması demek. Yani yüzeye yaklaştıkça.
0:56:29.620 --> 0:56:31.640
Ali Osman Öncel
Dalganın genliği daha büyük.
0:56:32.460 --> 0:56:35.540
Ali Osman Öncel
Daha derine gittikçe dalganın geldiği daha küçük oluyor.
0:56:36.410 --> 0:56:40.460
Ali Osman Öncel
Evet buğday tarlasındaki sivri uçlar gibi demiş burada.
0:56:42.130 --> 0:56:53.200
Ali Osman Öncel
Evet bu bununla ilgili açıklama yapın dendiği zaman yani elastik dalgalar
olarak cisim ve yüzey dalgalarını açıklayın. Şematik olarak gösterilen değil
zaman.
0:56:53.970 --> 0:57:9.780
Ali Osman Öncel
Tabii ki az önce şematik gösteriminden bahsettik. Şimdi de bu tür bir
açıklamayı yazın bana sizden beklenir. Evet, bunlar hep soru olarak çıkıyor.
Yani gerçekten yüksek lisanslı soruluyor. Doçentlik de soruluyor.
0:57:10.800 --> 0:57:41.150
Ali Osman Öncel
Yani sismoloji temel olduğu için dişim dalgaları nedir? Yüzey dalgaları nedir?
Cisim dalgaları ve yüzey dalgaları arasındaki fark nedir? Cisim dalgaları kendi
arasında nasıl birbirinden farklıdır? Yüzey dalgaları kendi arasında nasıl
birbirinden farklıdır? Bunlar gerçekten özellikle bu alanda akademik çalışma
yapacaksanız, bunlar sürekli önümüze gelen konular ve sorular olacaktır.
Baktığınızda demek ki love dalgaları nedir? Dünya yüzeyi boyunca hareket eden.
0:57:41.470 --> 0:58:12.60
Ali Osman Öncel
Bir türk sismik dalga yüzeyi boyunca hareket ettiği için ne diyoruz? Yüzey
dalgası diyoruz. Çarpma dalgalarını yansıtan işte diyorsun. Çarpma dalgalarını
yansıtan işte sağa sola çarpıyor derler. Eğilimin üstüyle çarparım falan işte
bu şekilde sağa sola çarpan bir dalga kesme dalgalarından daha yavaş yani s
dalgasından daha yavaş seyir dalgasına benziyor. Yayılım olarak ama ondan daha
yavaş dalga yayılım yönüne dik.
0:58:12.180 --> 0:58:28.520
Ali Osman Öncel
Az önce gösterdik. Parçacık hareketi derinliklerine yapıyor. Katlanarak
hazırlıyor. Yani derinliklere azalıyor. Yoldan geçen bir arabanın sivri uçları
sallanmasına neden oldu. Bir buğday tarlasındaki dalgalara eşdeğer. Evet, bu
açıklama biraz asya'ya kompleks.
0:58:29.520 --> 0:58:52.650
Ali Osman Öncel
Evet, Hüseyin dalgalarına gelelim. Bu aslında en tehlikeli dalga yani yavaş
olduğu için geldiği gerçekten en büyük dalga olarak açıklanıyor ve yıkımı da bu
dalga ne yapıyor, büyütüyor. Görüldüğü üzere bu saatin ters yönünde bir döngü
hareketi meydana getiriyor. Döngü hareketi meydana getiriyor.
0:58:53.360 --> 0:59:20.220
Ali Osman Öncel
Ve bu döngü hareketine bağlı olarak da görüyorsunuz. Ne yapıyor bu ağaç
yapısının nasıl etkilendiğini görebiliyorsunuz. Döne döne gittiği için nasıl
dönüyor? Saatin ters yönünde deniyor. Bu nedenle de bu dalgalara ingilizcesi
tabii ki retro red grad demek. Yani saatin tersi demek ki türkçesi saatin ters
yönünde bir hareket yapıyor. Bakın saatin ters yönünde bir hareket yapıyor.
0:59:20.860 --> 0:59:26.470
Ali Osman Öncel
Ve görüldüğü üzere dalga geldikleri bakın derinlikte ne yapıyor azalıyor.
0:59:27.640 --> 0:59:39.40
Ali Osman Öncel
Bu da bize neyi gösteriyor? Özellikle renkli dalgaları işte jeofizik ve sesi 30
analizinde leğeni dalgaları ne yapılıyor? Kullanılıyor çünkü derinlik bilgisi
veriyor ve evli dalgası.
0:59:40.40 --> 0:59:47.530
Ali Osman Öncel
Derinlikle değiştiği için farklı derinlikte ne yapıyor? Bize farklı bilgiler
getiriyor. Yani buradaki hız bilgisi.
0:59:48.150 --> 0:59:54.180
Ali Osman Öncel
ııı dalga elastik dalganın özellikle bu derinlikteki.
0:59:55.60 --> 1:0:6.530
Ali Osman Öncel
Dalga verisini analiz ettiğimiz zaman bu da derinlikteki hız yapısını
belirliyoruz. Bu derinlikteki ne bileyim lastik dalga veriyi analiz ettiğimiz
zaman.
1:0:7.580 --> 1:0:31.490
Ali Osman Öncel
Ne yapabiliyoruz? Bu derinlik hız verilsin diye ne yapabiliyoruz? Bir
belirleyebiliyoruz. Demek ki elastik dalga geldiğinde elinde de azalmış
olmasına kaynaklı olarak aslında jeofizik mühendisleri en çok renkli
dalgalarını kullanıyorlar, işte VS 30 çalışmalarında renkli dalgaları analiz
ediyorlar ve bu renkli dalgalarından bulmuş oldukları.
1:0:31.570 --> 1:0:38.180
Ali Osman Öncel
ııı hız büyüklüğü hemen hemen herkes dalgasına.
1:0:38.280 --> 1:0:39.950
Ali Osman Öncel
Dönüştürür ve s 30 olarak.
1:0:40.590 --> 1:1:13.290
Ali Osman Öncel
ıı çalışmalarında kullanıyorlar. Evet, görüldüğü üzere demek ki bir okyanus
dalgası gibi bir okyanus dalgası gibi yayılan bir dalga saatin ters yönünde
yayılması derinlikte azalması, su dalgalarına benzemesi, su dalgalarına
benzeyen su dalgaları da tabii ki ne oluyor? Saatin tersi yönünde hareket eden
bir dalga olduğu için ve en tehlikeli ve en yıkıcı dalgalar olarak hangi
dalgayı biliyorsunuz? Dedikleri zaman rey'i dalgası.
1:1:13.400 --> 1:1:43.890
Ali Osman Öncel
Demeniz gerekiyor Eylül arkası mühendislik jeofiziği en çok kullanılan bir
dalga olarak ortaya çıkıyor demek Ereğli dalgalarını açıklayın dendiği zaman
demek ki deprem ve istasyonlar arasında dünya yüzeyi boyunca ilerleyen bir tür
sismik dalga demeniz lazım. Çarpan cisim dalgaları yansıtan karmaşık üst üste
binme özelliği olan ne dedik üst üste biniyor. Derinlikle genlik değiştiği
için.
1:1:44.490 --> 1:2:0.120
Ali Osman Öncel
Saatin ters yönünde hareket ettiği için retrograd elektrik bir parçacık
hareketi yapıyor. Derinlikte işte genellikle rahatsız oluyor. Su dalgalarının
parçacık hareketine benziyor.
1:2:1.30 --> 1:2:4.870
Ali Osman Öncel
Evet, evet, tipik olarak en yüksek yeniliklere sahip en uzun.
1:2:6.550 --> 1:2:6.960
Ali Osman Öncel
Hı.
1:2:8.790 --> 1:2:15.430
Ali Osman Öncel
E kayıt süresine sahip en çok zarar veren dalga hareketi olarak bilinen demek
ki buraya kadar ne yaptık?
1:2:16.130 --> 1:2:48.760
Ali Osman Öncel
E dalgalardan bahsettik tabii bu dalgalar nasıl kaydediliyor? Bu dalgaları
kaydetmemiz için bizim bir sismometre ihtiyacımız var. Özellikle çomü'de bir
deprem istasyonu var. Özellikle jeofizik bölümünün olduğu yerde o deprem
araçlarla merkezi ya da Deprem Araştırma uygulama merkezinde bağlı bir sürü
buna benzer sisko metreler var ve oradan da veriler bu şekilde geliyor. Demek
ki düşey yöndeki hareketleri kaydetmemiz için ne gerekiyor düşey yönde.
1:2:49.170 --> 1:2:58.0
Ali Osman Öncel
E kayıt yapacak görüldüğü üzere bu tür bir düşey yönde bir sarkaç özelliği olan
bir.
1:2:59.620 --> 1:3:5.30
Ali Osman Öncel
Jof 10'a çıkart ihtiyacınız var işte doğu batı yönünde kuzey güney yönlü demek
ki.
1:3:6.50 --> 1:3:9.120
Ali Osman Öncel
Biz san ne yapıyoruz? 3 boyutlu kaydediyoruz.
1:3:9.780 --> 1:3:38.750
Ali Osman Öncel
Şimdi tabii araziyi aldığınız zaman ölçüm yaptığınız zaman mesela bir
sismometre taşınabilir sismometre yaptığınız zaman ne yapmanız lazım? Tünel
günleri alırken özellikle tümör çimleri almadan önce kuzey yönünü bulmanız
lazım ki tüm ölçümler karşılaştırılabilir olsun. Yani hepsini ya kuzey güney
yönünde aldığınız zaman bütün ölçümler birbiriyle karşılaştırılabilir. O
nedenle de yol seçimi önemli. Yani kuzey güney derken.
1:3:39.790 --> 1:3:40.630
Ali Osman Öncel
Eee.
1:3:41.400 --> 1:4:11.120
Ali Osman Öncel
Elinize bir sismometre verdiğimiz zaman mesela işte ne bileyim? Hatay'da işte
mikro terör çalışması yapın dediğimiz zaman o cihaz ne olacak? Kuzey güney
yönüne göre ayarlanacak, onu ayarladığınız zaman zaten 10'a çıkart dik olan yer
doğu batı olarak ayarlanıyor ve düşey bileşen olarak bu çalışmalar
yapılabiliyor. Bazen tek bileşenle aletler var işte bu mikro terörde mesela
düşey bileşen önemli olduğu için mikro terimlerde tek bileşen cihazlar var.
1:4:11.410 --> 1:4:26.320
Ali Osman Öncel
Tabii ki bileşen sayısı arttıkça cihazın da fiyatı artıyor. Bu 3 bileşen
kaydedebilen bir cihaz. Okullarda da kullanılan basit okul sismometre leri bu
şekilde de hâlâ kullanan okullar var dünyada.
1:4:27.140 --> 1:4:50.240
Ali Osman Öncel
Eğitim amaçlı su kul says morpheus montaji amaçlı bunlar ne yapılıyor
kullanıyor. Bakın burada bir ne var yay var bir yay var. Tabi ki hareket
başladığı zaman yatağa yönlü bir hareket başladığı zaman bu yayındaki genleşme
genleşme ye bağlı olarak ne yapılıyor? Buradaki tam burada.
1:4:50.540 --> 1:4:55.700
Ali Osman Öncel
Elastik dalga kaydı yapılıyor. Eskiden bu şekilde yapılıyordu bu kayıtları da.
1:4:56.590 --> 1:5:11.990
Ali Osman Öncel
Analog kayıt deniyor ama şu anda tabii ki dijital olarak da yapılabiliyor.
Demek ki felsefesinde demek ki bir yay var bu yay ne olmuşu işte bir tambura
bağlanmış.
1:5:13.190 --> 1:5:22.660
Ali Osman Öncel
Tabii ki bunu oturtmuş olduğumuz yer ne olması lazım. Bir temel kaya üzerine
oturtmamız lazım ki özellikle oturmuş olduğu.
1:5:24.500 --> 1:5:26.390
Ali Osman Öncel
Zeminin.
1:5:26.890 --> 1:5:32.600
Ali Osman Öncel
Etkisi sinyale girmesin yani zemin.
1:5:33.220 --> 1:5:45.520
Ali Osman Öncel
Etkisi sinyale girerse ne olur gürültü meydana gelir. O nedenle de temel bir
kaya üzerine bu sismometre lerin oturtulması lazım. Özellikle gittiğiniz zaman
bu tür bir kaya blok vardı. Bu kaya blok üzerine.
1:5:46.440 --> 1:5:48.690
Ali Osman Öncel
Bu sisko metreler oturtulur.
1:5:49.480 --> 1:6:9.230
Ali Osman Öncel
Ve bu şekilde de kaya blok ya da kaya zemin üzerinde olan depremler kayıt
edilir. Tabii ki düşey hareketler olduğu zaman işte düşey hareketleri olduğu
zaman ne olacaktır? Bu yay da bir öteleme meydanı geliyor. Bu yay oynadığı
zaman buradaki.
1:6:9.950 --> 1:6:35.660
Ali Osman Öncel
Tabii ki kalem de işaretleyici de ne yapıyor oynuyor ve bu şekilde verilen
kaydedilmiş oluyor. Tabii daha derinde olursa bu sismometre ler daha derinde
olduğu zaman tabii ki ortamdaki gürültüden ne olmuş oluyor? O sismometre bir
bakıma doğal filtrelenmiş bir ortama konmuş olduğu için bu derin ne?
1:6:35.760 --> 1:6:51.950
Ali Osman Öncel
De yerleştirilmiş sismometre ilerdeki veli kalitesi daha da iyi oluyor. Bu
nedenle de kuyu içi sismometre ile yapılan çalışmalardaki veri kalitesi hem
daha iyi hem de kaydedilen.
1:6:52.50 --> 1:6:54.100
Ali Osman Öncel
Şimdi elastik dalga.
1:6:56.110 --> 1:7:26.80
Ali Osman Öncel
Geldikleri daha küçük depremler içinde okunabilir bir şekilde kaydedilebiliyor.
Türkiye'de Marmara denizinde derin kuyu izleme siz istasyonları da var
izleniyor. Japonya'da yaklaşık 8.000 tane kuyu içi sismik izleme aleti var.
Tabii ki kuyu içine sizler sismometre leri yerleştirdiğiniz zaman daha çok daha
küçük depremleri kaydediyorsunuz.
1:7:26.180 --> 1:7:57.610
Ali Osman Öncel
Küçük depremler eli kaydettiğiniz zaman daha çok bilgiyi aynı istasyondan
alabiliyorsun. Tabi ki maliyet olarak biraz pahalı olabilir ama getirisine
baktığınız zaman daha çok deprem kaydetti. Kayda giriyor. Daha çok depremle
ilgili bilgileri aldığınız için o bölgedeki deprem tehlike durumunu daha doğru
ve hızlı bir şekilde bile bilme durumunuz var. Tabii ki her şeyin bir maliyeti
var ama bir de onun getirisi var. Tabii ki benim tavsiye ettiğim şey.
1:7:58.40 --> 1:8:3.770
Ali Osman Öncel
Benim oğlum 100 m derinlikte kuyu içi sismometre lerin yerleştirilmesi
durumunda.
1:8:4.420 --> 1:8:37.220
Ali Osman Öncel
Özellikle elastik dalga veri kalitesi çok çok iyileşiyor ve daha küçük deprem
yerin elastik dalga verileri okunabildiği için küçük depremlerin de takip
edilmesi mümkün olabiliyor. Evet, benim hemen hemen bugün anlatmak istediğim
kısımlar. Burası istiyorsanız burada durabiliriz. Soru soran varsa sorabilir,
evet, Melisa ne diyorsun? Bir kısa değerlendirme alalım senden.
1:8:42.330 --> 1:8:43.520
Ali Osman Öncel
Evet, buyurun Melisa.
1:8:46.100 --> 1:8:50.860
Melissa Rahadatulaisy Triananda
Alladım yani x 4 tane şimdiye kadar hep var ya.
1:8:51.510 --> 1:8:52.70
Melissa Rahadatulaisy Triananda
Be.
1:8:54.50 --> 1:8:54.420
Melissa Rahadatulaisy Triananda
S.
1:8:57.590 --> 1:8:58.580
Melissa Rahadatulaisy Triananda
Lafları.
1:9:1.510 --> 1:9:3.180
Melissa Rahadatulaisy Triananda
Çok kaliteli bir.
1:9:3.990 --> 1:9:7.910
Melissa Rahadatulaisy Triananda
Dır dır dır be be.
1:9:9.660 --> 1:9:13.50
Melissa Rahadatulaisy Triananda
Hazırla ama seraları daha hızlı.
1:9:14.880 --> 1:9:23.470
Melissa Rahadatulaisy Triananda
Mesela dalgaları serici 2 dakika yeni serileri galları 4 dakika oldu.
1:9:24.870 --> 1:9:25.340
Ali Osman Öncel
Evet.
1:9:25.20 --> 1:9:26.420
Melissa Rahadatulaisy Triananda
Aaa evet.
1:9:27.330 --> 1:9:28.920
Ali Osman Öncel
Evet, Betül sen ne diyorsun?
1:9:29.560 --> 1:9:35.0
Ali Osman Öncel
Mesela bir değerlendirme varım. Son olarak bir toparla istiyorsun nedir, ne
değildir?
1:9:36.630 --> 1:9:37.430
Batoul Haj Mousa
Hocam.
1:9:36.750 --> 1:9:39.380
Ali Osman Öncel
Sana ilham veren kısmı var mı? Buyurur.
1:9:41.0 --> 1:9:52.460
Batoul Haj Mousa
Melisa dediğin dediğin gibi EB dalgaları birincil dalgalar demek ki sıkıştırma
bir hareketi oluyor. Yani parçacık bir hareketi var.
1:9:53.160 --> 1:9:59.800
Batoul Haj Mousa
Ve ses dalgaları benziyor. S dalgalar ikinci dalga demek ki yani sıkan.
1:10:0.560 --> 1:10:15.380
Batoul Haj Mousa
Kesme dal, kesme bir şekilde ve yönüne dik parçacık hareketi yapıyor ipteki
nasıl hareket ediyorsa o öyledir. Sonra yüzey dalgalarla dalgaları.
1:10:16.410 --> 1:10:28.960
Batoul Haj Mousa
Hem hemen ve BS dalga daha sonra gelir dik barça barça dik hareket ediyor yani
s dalgalar s dalgaları benziyor.
1:10:29.950 --> 1:10:31.920
Batoul Haj Mousa
Ve derinlikte azalır.
1:10:33.830 --> 1:10:41.880
Batoul Haj Mousa
Yüze dalgalar en tehlikeli çünkü en yavaş dalga ve en son olur.
1:10:42.620 --> 1:10:43.860
Batoul Haj Mousa
Eee ve.
1:10:45.20 --> 1:10:45.580
Batoul Haj Mousa
Eee.
1:10:47.370 --> 1:10:53.890
Batoul Haj Mousa
Ya saatin ters yönünde hareket oluyor ve su dalgalar bir benziyor ve en
tehlikelidir.
1:10:55.610 --> 1:10:56.130
Ali Osman Öncel
Evet.
1:10:57.130 --> 1:10:59.370
Ali Osman Öncel
Evet, buyurun Betül devam edeceğiz herhalde.
1:11:1.640 --> 1:11:8.570
Batoul Haj Mousa
Sonra hocam sikmek sismograf ne kadar derinlikte oldu. Ne kadar daha iyi olur?
1:11:11.500 --> 1:11:20.50
Ali Osman Öncel
Evet arkadaşlarımız özetlemiş oldu. Belki o zaman bugün dersimizi kaydını
durduruyoruz. Haftaya tekrar görüşmek umuduyla.
1:11:20.860 --> 1:11:23.140
Ali Osman Öncel
Hepinize iyi günler diliyorum ateşler.
No comments:
Post a Comment